geçmiş günleri yâdedip güldüğümüz, "bu ney lan, bu ben miyim?" dediğimiz oluyordur. işte bunun sebebi, aklın günden güne bir olgunluk seviyesine ulaşmasıdır.
bir polisiye filmini 6-10 yaş arası çocuğa izlettiğimizi düşünelim. eminim tepkisi şu olacaktır: "ben de polisim suçlular yakalayacağım ve onları 'bum' vuracağım". aynı filmi 10-18 yaş arası gençlere izlettiğimizde alacağımız tepki şu şekilde olabilir: "ben polis olacağım adaleti sağlamaya yardımcı olacağım". bu filmi 18+ yaş, başka bir çocuğa izlettiğimizde vereceği tepki: "polis olmak istiyorum ancak nasıl polis olunur, hangi okulu okumam gerekli bunları bilmiyorum. bu gibi durumları öğrenmem gerekli" şeklinde bir tepki verebilir.
yukarıda gördüğünüz gibi akıl olgunlaştıkça, düşünceler daha tutarlı ve mantıklı bir hâl almaya başlıyor. akıl olgunlaştıkça olayları sorgulama, irdeleme, mantıklı fikirler üretme ihtiyacı doğuyor. "tamam herkes bu böyle diyor ama benim bunu geçerli bir kaynaktan tasdik etmem lazım". sorgulama ihtiyacı ile birlikte araştırma ve merak etme gibi eylemler önem kazanıyor. aklın olgunlaşmasını belirli yaş gruplarına ayırmak tabi yanlış olacaktır. insanın içinde yaşadığı çevre, ebeveyn, yaşantısı, eğitim olanakları, kazandığı deneyimler aklın olgunlaşmasına büyük katkısı vardır. bunu şu sözle destekleyebiliriz: "büyümüş de küçülmüş".
sorumluluk bilinci kazanma, kendine ait olduğunu hissettiği materyal ve kişileri sahiplenme; onların gördüğü zarar, geçirdiği kaza vb. durumlardan kendini sorumlu tutmadır. halbuki bir çocuğun yanında, ailesine veya başka birinin başına bir şey gelse, en fazla üzgün olduğunu ifade etmek için ağlar. o an için ne yapması gerektiğini, nasıl davranması gerektiğini bilmez. işte bu durumun sebebi de deneyim yönünden zayıflıktır. deneyim kişilerin yaşantısı yoluyla daha önce yaşadığı bir durumun ileriki yaşantısına rehberlik etmesi şeklinde açıklayabiliriz.
neyse sözü fazla uzattım. geçmiş yaşantımıza bakıp kendimizi yadırgamamızın nedeni; aklın olgunluk seviyesinin günden güne değişmesidir. bu yüzden geçmiş durum ve olayları incelediğimizde şurda şu şekilde yapsam, burda bu şekilde davranmsam daha iyi olurdu gibi ifadeler takınırız.
